Streszczenie praktyki:

Ideą praktyki było przybliżenie uczniom Zespołu Szkół Technicznych w Białymstoku możliwości, jakie niesie innowacyjny projekt badawczo-rozwojowy. W roku szkolnym 2018/19 w trzech branżach (drzewnej, gastronomicznej i mechanicznej) kształconych w ZST w ścisłej współpracy z pracodawcami i jednostkami naukowymi prowadzone były projekty badawczo-wdrożeniowe. Powołano 3 zespoły badawcze, w skład których wchodzili uczniowie, opiekun projektu (nauczyciel zawodu), przedstawiciele firm oraz grupa naukowa z uczelni. Materialnym efektem współpracy było wykonanie: mobilnego urządzenia rehabilitacyjno-sportowego (branża mechaniczna), ławki miejskiej (branża drzewna) i pasztetu z cukinii (branża gastronomiczna). Niematerialne efekty były niewspółmierne i wielopłaszczyznowe. Każda z grup, tj. pracodawcy, uczniowie, nauczyciele, uczelnie oraz studenci, dzięki temu przedsięwzięciu mogli doświadczyć środowiska dotąd im nieznanego, rozwiązywania problemów naukowych, prowadzenia badań oraz wytworzyć coś użytecznego dla przyszłych klientów. Tematy projektów zainspirowane były potrzebami rynku w danej branży, a hasłem przewodnim był zdrowy styl życia i ekologia.

Opis praktyki:

Praktyka jest odpowiedzią na potrzebę przybliżenia młodzieży tematyki innowacyjności, ze szczególnym naciskiem na nabycie praktycznych umiejętności związanych z wykonywaniem i zgłaszaniem projektów wynalazczych. Projekt aktywizuje twórcze myślenie. Przekłada się na wykorzystanie wiedzy w praktyce i powiązanie jej z aktualnymi potrzebami rynku. Praktyka była również odpowiedzią na potrzebę współpracy środowiska szkolnego z przedsiębiorcami, uczelniami oraz jednostkami badawczymi. Gospodarka regionu Podlasia jest jedną z najmniej innowacyjnych w kraju, stąd wprowadzenie do nauczania na poziomie ponadpodstawowym projektów badawczo-rozwojowych może  przyczynić się do wzrostu innowacyjności podlaskich firm.

Nie każdy projekt innowacyjny wymaga ogromnych nakładów finansowych i profesjonalnego zaplecza. Firmy takie projekty mogą zgłaszać do realizacji szkołom zawodowym. Dzięki temu uczniowie i nauczyciele będą mogli wykorzystywać wiedzę w praktyce, tworząc rzeczy innowacyjne, ale jednocześnie użyteczne i potrzebne klientom. Ważne było to, że każdy z zespołów musiał od podstaw przygotować się do realizacji projektu. Taki projekt stwarza młodemu człowiekowi okazję do doświadczania środowiska pracy, problemów z nim związanych, poznania warunków naukowych, co w przyszłości może zaowocować kontynuacją kształcenia na uczelni wyższej. W latach poprzednich tylko niewielki odsetek absolwentów (ok. 5%) podjął studia.

Inspiracją do przeprowadzenia przez szkołę projektów badawczo-wdrożeniowych była współpraca placówki z Białostocką Fundacją Kształcenia Kadr, która ogłosiła konkurs na grant badawczy w wysokości 5000zł.

Realizacja działań podzielona została na 4 etapy. Pierwszy z nich to powołanie zespołów badawczych. Szkoła stworzyła 3 ekipy badawcze z branż kształconych w ZST. Każdy zespół składał się z min. 5 uczniów i nauczyciela zawodu. Pierwszym zadaniem zespołu było nawiązanie współpracy z firmami oraz uczelniami, które chciałyby współpracować przy wdrażaniu innowacji. W tym celu opracowano umowę partnerską określającą zasady współpracy. Nawiązano współpracę z pięcioma firmami (Lech Garmażeria Staropolska, Jot-Er Meble Wojciech Rybnik, Tobo Datczuk Spółka Jawna, SaMASZ Sp. z o.o., Nibe-Biawar Sp. z o.o.) oraz z uczelniami wyższymi (Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, Wydział Bromatologii, Politechnika Białostock, Wydział Mechaniczny, Wydziałem Architektury oraz wydziałowe koła naukowe). Pozwoliło to na stworzenie silnych zespołów składających się z uczniów ZST, pracowników naukowych uczelni, studentów, pracowników firm oraz koordynatora innowacji – nauczyciela zawodu. Ważnym aspektem tego działania było pokazanie młodzieży, jak ważna jest współpraca i w jaki sposób można ją nawiązać.

Kolejnym etapem było opracowanie dokumentacji technicznej. W ramach tego działania zespoły opracowywały koncepcje innowacji. Każdy z projektów został szczegółowo opisany, wyrysowany, założono rozwiązania alternatywne, konieczne elementy, produkty, budżet oraz możliwości wdrożeniowe. Najważniejsze było efektywne poprowadzenie współpracy, w której praca każdego z członków zespołu tworzyłby efekt synergii. Podsumowaniem było stworzenie prezentacji, gdzie młodzież przed kapitułą konkursu przedstawiła swój pomysł na projekt badawczo-wdrożeniowy.

Następnie należało wykonać prototypy. Ten etap należał do uczniów ZST. Zespoły wspólnie, według wcześniejszego projektu konstruowały: urządzenie rehabilitacyjno-sportowe, ławkę miejską oraz przyrządzały pasztet. Uczniowie mieli szansę wykorzystać nabyte wcześniej praktyczne umiejętności i niejednokrotnie instruowali swoich kolegów studentów, jak obrabiać metal czy drewno, by uzyskać zamierzony efekt. Niejednokrotnie modyfikowano projekty, które w wersji teoretycznej wydawały się właściwe, a w praktyce były nie do zrealizowania.W tej części wykonano wiele prób i badań, a ich wyniki służyły dalszym udoskonaleniom produktów finalnych.

Ostatnim etapem była prezentacja wyników i ewaluacja działań. Wyniki prac zaprezentowano całej społeczności szkoły. Dzięki temu wszyscy uczniowie kształcący się w ZST mieli okazję poznać możliwości, jakie niesie ze sobą wdrażanie innowacji, jak atrakcyjne może być wykorzystywanie wiedzy i umiejętności w praktyce. Zachęciło to innych uczniów do pracy i udziału w kołach zainteresowań. Prezentacje pokazywano również w firmach oraz na uczelniach. Wszystkie produkty były gotowe do wdrożenia i komercjalizacji.

Rezultaty:

– Zespoły pracujące nad projektami powzięły kolejne pomysły na innowacje, a przedsiębiorcy postanowili powierzyć szkole drobne projekty badawcze.

– Projekty były innowacyjne i upowszechniały pracę w zespołach badawczo-wdrożeniowych, co w przyszłości może mieć wpływ na wzrost innowacyjności firm.

– Praktyka dzięki prezentacjom osiągnęła szerokie grono odbiorców, pojawiły się kolejne firmy chcące realizować projekty badawcze we współpracy ze szkołą.

– Udział w projekcie stworzył uczniom okazję do doświadczenia: warunków pracy akademickiej, współpracy ze studentami z kół naukowych, procesu projektowania innowacji – od pomysłu do projektu wytwórczego.

– Uczniowie mogli poznać i wykorzystać nowoczesne metody projektowania, modelowania części, tworzenia prototypów i procesów technologicznych.

– Udział pozwolił na zaprezentowanie się przed potencjalnym pracodawcą.

– Pracodawcy uzyskali konkretne produkty gotowe do komercjalizacji.

-Pracodawcy poznali możliwości badawcze szkoły i środowiska akademickiego; dzięki temu małe innowacje będą mogli zlecać szkole i będą mieć pewność, że praca zostanie przeprowadzona profesjonalnie.

– Szkoła i uczniowie zbliżyli się do środowiska akademickiego, co może zaskutkować wzrostem zainteresowania uczniów podjęciem edukacji wyższej.

– Efektem z pewnością jest wzrost kreatywności, uczniów i nauczycieli oraz inspiracja do rozwiązywania kolejnych problemów badawczych.

– Obopólną korzyścią stała się nauka projektowania dla uczniów i nauka wykonywania elementów dla studentów.

– Nauczyciele szkoły i wykładowcy uczelni wymienili się doświadczeniami i przekazali sobie wiedzę oraz metody pracy dydaktycznej.

– Utrwaliła się współpracy szkoły z firmami i jednostkami naukowo-badawczymi.

– Wprowadzono do praktyki szkolnej metodę nauczania przez podejmowanie wyzwania.